Dotty Nyambok; Nairobi, Kenya’daki Embakasi Sa?l?k Merkezi’nde HIV Dan??manl??? yap?yor. Hasta listesinin neredeyse yar?s?na ula?m??ken ?ad?r?na iki k?z giriyor.?

18 ya??ndaki Helima erkek arkada??ndan HIV bula?t???n? dü?ünüyor. Arkada?? Winny ise ona destek olmaya gelmi?.?

Dotty a?ina oldu?u ritüele ba?l?yor: Steril bir i?neyi paketinden ??kar?p Helima’n?n parma??na bat?r?yor ve test ?ubu?una kan damlat?yor. Ard?ndan zamanlay?c?y? ayarl?yor. 15:00, 14:59, 14:58...

Beklerken, Dotty Helima’ya testin pozitif ??karsa ne olaca??n? soruyor. Halima ciddiyetle mutlaka ?lece?ini s?ylüyor.?

Bu s?rada Dotty kendisiyle ilgili bir bilgi payla??yor. Bu bilgiyi ancak merhamet ve umuda ?aresizce ihtiyac? olan biriyle kar??la?t??? zaman a??kl?yor.

“Ben HIV pozitifim." diyor Dotty. “HIV’in oldu?unda ya?amaya devam edeceksin ?ünkü ila? kullanacaks?n.”

K?zlar, Embakasi’deki ?ad?rda ?a?k?n ve utanga? bir ?ekilde birbirlerine gülümsüyor. HIV tedavi hizmetleri sunan bir tesis olan Embakasi, 2012 y?l?ndan beri Apple’?n (RED) i? birli?i taraf?ndan destekleniyor.?

(RED), Bono ve Bobby Shriver taraf?ndan kuruldu?u günden bu yana AIDS, Tüberküloz ve S?tmayla mücadele eden The Global Fund’? desteklemek i?in 600 milyon dolardan fazla ba??? toplad?. Bu ba???lar?n 200 milyon dolar? ise kurulu?un en büyük kurumsal ba?????s? olan Apple ile i? birli?inden elde edildi.

Ge?en y?l, Kenya’da 53.000 yeni HIV vakas? ortaya ??kt?. Virüsün gen? kad?nlara bula?ma oran? gen? erkeklerin iki kat? kadar. Bu rakamlar ?ok yüksek gibi g?rünse de ge?ti?imiz y?llara k?yasla büyük bir geli?meye i?aret ediyor.

?ok edici bir ?ekilde, 2000 y?l?nda Kenya’daki tüm yeti?kinlerin yüzde 9,3’ü HIV pozitifti. Ayn? zamanda ila? miktar? da yetersiz kald??? i?in, Dünya Sa?l?k ?rgütü y?nergeleri, hayat kurtaran anti-retrovirallerin (ARV’ler) sadece ba????kl?k sistemi sa?l???n? ?l?en CD4 say?m? ?ok dü?ük ??kan hastalara verilmesini ?art ko?uyordu. Yani hastalar?n ARV’lere eri?ebilmeleri i?in a??r? hasta olmalar? gerekiyordu ve bir?o?u i?in ?ok ge? kal?nm?? oluyordu.?

5:27, 5:26, 5:25...

2007 y?l?nda 19 ya??nda olan Dotty hamile oldu?unu fark etti?inde bu ümitsiz ortam henüz yak?n ge?mi? say?l?yordu. Do?um ?ncesi muayenelerinden biri s?ras?nda, bir klinisyen hekim Dotty’ye HIV pozitif oldu?unu s?yledi ve onu iki saat uzakl?ktaki tedavi klini?ine y?nlendirdi. Dan??manl?k, ?efkat ve hasta takibi sunulmuyordu.

Bu deneyim ona travma ya?att? ve hastal???n? inkar etmesine yol a?t?. Durumundan kimseye bahsetmedi ve tedavi olmaya ?al??mad?.?

Dotty’nin o?lu, sadece alt? haftal?kken annesinin kollar?nda can verdi. Onu bulabildikleri en kü?ük ya? tenekesine koyarak g?mdüler.?

Birka? ay sonra Dotty Embakasi Sa?l?k Merkezi’ne gitti.

Bu merkez, 2002 y?l?ndan itibaren The Global Fund’dan destek almaya ba?layan Kenya ve yedi Sahra Alt? Afrika ülkesindeki binlerce tesisten biri.

HIV tedavisine eri?im konusunda k?klü bir de?i?im ya?anmas?na yard?mc? olan Global Fund, 17,5 milyon ki?iye ARV sunuyor ve ARV’ler testi pozitif ??kanlara an?nda veriliyor. Sonu? olarak Kenya’daki yeni HIV vakalar? 2000 y?l?ndan bu yana yüzde 52 dü?ü? g?sterdi. Ge?en y?ldan beri, art?k tüm yeti?kinlerin sadece yüzde 4,8’i HIV pozitif.?

Embakasi, 2009 y?l?nda HIV hastalar?na ARV da??tan ?zel bir Kapsaml? Bak?m Klini?i (CCC) a?t?. Bu klini?in a??lmas?, büyük ?l?üde The Global Fund’?n ba???lar?yla mümkün oldu.

“The Global Fund ve (RED), HIV pozitif hastalar?n ya?amlar?na ?ok büyük bir etki yapt?.” diyen Embakasi Sa?l?k Merkezi y?neticisi Robina Anene Muli s?zlerini ??yle sürdürüyor: “?zellikle de test kitleri, ARV’ler ve di?er ila?lar konusunda. Malzemelerimizin ve fonlar?m?z?n yüzde 80’ini onlar sa?l?yor.”

3:13, 3:12, 3:11…

Dotty, Embakasi’deki ilk y?l?nda, kendileri HIV pozitif olan ve ARV ald?ktan sonra HIV negatif bebekler do?uran bir grup akran e?itmenden olu?an Mentor Mothers (Mentor Anneler) ile tan??t?. Grup, The Global Fund ba???lar?yla Kapsaml? Bak?m Klini?i’nin bir par?as? olarak olu?turulmu?tu.?

Birka? ayl?k tedaviden sonra Dotty yine hamile kald???n? ??rendi.?

7 Kas?m 2009’da Dotty sa?l?kl? bir erkek ?ocu?u dünyaya getirdi. “Art?k ya?amak i?in bir sebebim vard?.” diyor Dotty, “Morgan sayesinde. O hayat?m? kurtard?.” ?

Morgan alt? ayl?kken Dotty Embakasi’deki Mentor Mothers grubuna ba?vurdu.

“Dan??manl?k yapmaya karar verdim ?ünkü ya?ad?klar?m?n ba?kalar?n?n da ya?amas?n? istemiyorum.” diyen Dotty ??yle devam ediyor: “Amac?m birilerinin ya?am?na dokunabilmek. Te?his koydu?um ki?ilerle aramda bir ba?lant? olu?tu?unu hissediyorum.”?

Bir?ok tesiste, Dotty gibi HIV pozitif akran e?itmenler insanlar?n HIV ile ya?ama bi?imini de?i?tiriyor.

“Akran e?itmenler, en etkili HIV tedavi programlar?n?n vazge?ilmez birer par?as?.” diyen (RED) Etki Direkt?rü Luisa Engel s?zlerine ??yle devam ediyor: “Yapt?klar? ?al??malar, hayat kurtaran bilgilerin bunlara en ?ok ihtiya? duyan ki?ilere ula?mas?n? sa?l?yor, ayr?ca hastal?k damgas?na kar?? duran büyük bir gü? olu?turuyorlar.”

ü? y?l ?nce, Dotty Embakasi’de HIV Test Dan??man? rolüne ba?lad?. Bazen virüsü ta??d???n? kan?tlamak ve ya?am dolu eksiksiz bir hayat?n mümkün oldu?unu g?stermek i?in hastalar?n?n ?nünde kendine HIV testi yap?yor.?

“HIV konusunda farkl? bir bak?? a??s? g?rmek istiyorum.” diyen Dotty ??yle devam ediyor: “Durumu a??klad???m zamanlarda bunu elde etmeyi umuyorum.” ?

:03, :02, :01…

Dotty’nin ?ad?r?nda, Helima’n?n sonu?lar? haz?r. Test ?ubu?unu pozitif ve negatif sonu?lar? g?steren ?rneklerin aras?na yerle?tiriyor.?

“Ne g?rdü?ünü ve bunun ne anlama geldi?ini s?yle.” diyor Dotty.?

“Negatif.” diyor Helima. Bir anda tüm gerginlik da??l?yor. Dotty, kendilerini nas?l koruyacaklar?n? anlatt?ktan sonra k?zlar? i?ten bir ?ekilde u?urluyor. ?

Dotty o gece tek odal? dairesine yürürken, ?imdi dokuz ya??nda olan Morgan’a ve kendine yemek pi?irmek i?in biraz et sat?n al?yor.?

Ak?am yeme?inden sonra, saat 19:58’de Dotty’nin telefonunun alarm? ?al?yor. Alarm, son iki y?ld?r her gece tekrarlad?klar? ritüele ba?lama zaman?na i?aret ediyor. Morgan annesinin hastal???n? anlayacak kadar büyüdü?ünden beri bu ritüeli tekrarl?yorlar.?

Morgan kü?ük bir ?ifonyere do?ru gidip ?ekmeceden bir ila? ?i?esi ??kar?yor ve dikkatli bir ?ekilde i?inden bir hap al?yor. ARV’yi suyla birlikte yutmas? i?in annesine veriyor.

Bunlar, Afrika’da AIDS’e kar?? verilen sava??n ?n saflar?. Ve sava? b?yle kazan?l?yor; her seferinde bir sevgi s?zcü?ü, merhametli bir davran??la.?