Endel’in beklenmedik bile?enlerden olu?an ve Stavitsky’e g?re geleneksel bir uygulama geli?tirme ekibi olmaktan ?ok bir sanat kolektifi olan kurucu ekibi, sesin gücü konusunda belirli sinerji yarat?yor. Kolektifin uygulama geli?tirme alan?ndaki ilk ?al??mas? soyut tasar?m ve sesi ?zenle tasarlanm?? bir kullan?c? arayüzüyle bir araya getiren ve 2013’te App Store’da sunulan ?ocuklara y?nelik dijital sanat uygulamas? seti BUBL olmu?. Stavitsky, “Wassily Kandinsky’nin resimleri hayat bulmu? gibi g?rünüyordu,” diyor ve ??yle ekliyor:

“Renk, bi?im ve sesin ili?kisi bana hep büyüleyici geliyordu.” “Favori ressamlar?mdan Kandinsky bunda büyük rol oynad? ve ayn? zamanda Brian Eno, Philip Glass ve Steve Reich gibi 70’lerin minimalist bestecileri de ilham kayna??m oldu. Ve BUBL uygulamalar?m?z i?in bile kullan?c?n?n uygulamada yapt?klar?na ba?l? olarak ger?ek zamanl? müzik besteleri olu?turmaya yarayan bir?ok teknoloji geli?tirdik.”

?lk dijital sanat uygulamalar?n?n do?al evrimi sonucu ortaya ??kan Endel; iPhone, iPad, Mac, Apple Watch ve yak?nda Apple TV’de ki?iye ?zel, ba?lama duyarl?, ger?ek zamanl? ambient ses manzaralar? sunuyor.

Stavitsky, “70’lere gidip o fikirleri modern teknolojilerle harmanlasak nas?l olur, diye dü?ündük.” diye a??kl?yor ve ??yle devam ediyor: “?ok ?ey bilen ve bizim i?in ?ok ?ey yapabilen muhte?em ayg?tlarla ?evriliyiz. Neden bundan faydalanarak 70’lerdeki Brian Eno’nun ve tüm minimalist bestecilerin fikirlerini bir sonraki seviyeye ta??m?yoruz?”

Endel’i di?er müzik ve ses temelli uygulamalardan ay?ran ?ey, yarat?c?l??? ve bilimi e?it bir ?ekilde dayanak almas?. Kullan?c?lara ?zel bir deneyim yaratmak i?in belirli verilere ihtiya? duyulaca??n? kabul eden Endel kurucular?, yerel Apple Watch uygulama deneyimine y?nelik bir prototip tasarlad?. Bu prototip, bireye ?zel benzersiz bir ses manzaras? olu?turmak i?in kullan?c?n?n hava durumu, kalp at?? h?z?, do?al ???k alma miktar? gibi ortam girdilerinden yararlan?yor. Uygulama 2020’de Y?l?n Apple Watch Uygulamas? ?dülünü alan ilk uygulama oldu ve ?u anda ayl?k 300.000’den fazla aktif kullan?c?ya sahip.

?imdi Endel merkez ofisi Berlin’de, ikinci ofisi Moskova’da ve di?er üyeleri Lizbon, Londra ve Los Angeles’ta yer alan 30 ki?ilik bir ekipten olu?uyor.

May?s ay? ABD’de Ak?l Sa?l??? Fark?ndal?k Ay? olarak kutlan?yor. Pozitif bir bili?sel duruma sahip olmak konusunda müzi?in nas?l bir rol oynad???n? dü?ünüyorsunuz?

Oleg Stavitsky: Bence dünya ?u anda ?yle ??lg?n bir durumda ki insanlar neredeyse kendi kendilerini müzikle tedavi etmeye ?al???yor. ?yle ?ok ?alma listesi var ki insanlar günü atlatman?n ve bili?sel durumlar?n? koruman?n yollar?n? ar?yor. Tüm bu ?alma listeleri ve YouTube videolar? bu i?e yar?yor. Ve bir de Endel var. Endel, ?zellikle bu tür kullan?mlar i?in geli?tirilmi? bir proje: Belirli bir bili?sel duruma eri?menize yard?mc? olmak i?in bilimsel olarak tasarland?.

Arkas?ndaki bilimden biraz s?z edebilir misiniz? K?sa süre ?nce, geli?tirdi?i teknolojiden yararlanarak beyin dalgas? verilerini ger?ek zamanl? olarak ?l?en ve analiz eden bir ?al??ma ba?latmak üzere sinir bilimi veri ?irketi Arctop ile ortakl?k kurdunuz. Bu ?al??mada ne gibi bulgular elde ettiniz? Günümüzde insanlar?n ses tüketme bi?imi hakk?nda ne gibi bilgiler a???a ??kt??

OS: ?al??man?n sonucunda saniye saniye yak?nla?t?rarak ses manzaras?n?n veya ?alma listesinin belli bir b?lümünü ve kullan?c?n?n beyninin tepkisini g?rebilece?iniz etkile?imli bir grafik ortaya ??kt?. Beyin dalgas? aktivitesini takip edebiliyorduk ve ?rne?in sabit bir ?alma listesini dinlerken ba?layan bir ?ark? onlara uygun olabiliyor ama bir sonraki ?ark? hi? uygun olmayabiliyordu. Ve bu iki ?ark? aras?nda bir ge?i? s?z konusu, yeni ?ark? ba?lad???nda konsantrasyonda do?al bir dü?ü? oluyor. Konsantrasyona y?nelik sesleri dü?ündü?ünüzde, olmas? gereken, insanlar? yava? yava? o alana getirmeniz. Bunu sa?layan ?ok müzik var fakat as?l mesele insanlar? o alanda tutabilmekte. ??in en ?nemli k?sm? bu. Ve bunun i?in tutarl?l?k gerekiyor. Birini o alanda tutabilmek i?in onu takip etmeniz, biyometrik verilerini ger?ek zamanl? olarak dikkate alman?z gerekiyor. Endel’de sabit ?alma listelerine k?yasla ?ok daha yüksek olan ?ey konsantrasyonun zirveleri de?il, tutarl?l???.

Endel’in i?birli?i yapt??? ki?iler aras?nda elektronik müzik yap?mc?lar? Grimes ve Richie Hawtin (Plastikman) gibi sanat??lar var ama sonras?nda farkl? bir isim g?rüyoruz: Filozof Alan Watts. Neden?

OS: Alan Watts teknik olarak 70’lerden beri aram?zda olmasa da o?luyla ileti?ime ge?tik. O?lu ?imdi Alan Watts Foundation’?n ba??nda. Bu benim tutkuyla ba?l? oldu?um bir proje. En büyük iki konu?mas? olan “World as Play” ve “Pursuit of Pleasure” konu?malar? i?in lisans ald?k. Bu konu?malar günümüz i?in ?ok ge?erli. Alan hayat? dans ederek ya?aman?n, oynak, ak??kan ve esnek olman?n ?neminden s?z ediyor. G?relilikten s?z ediyor. K?tüyü ya?amad?ysan?z iyiyi anlayamayaca??n?zdan, her zaman kar?? tarafa sayg? duyman?n ?neminden, tüm dünyan?n siyah ve beyaz olmad???ndan s?z ediyor. Yo?un, a??r? uyar?lm??, kutupla?m?? dünyam?zda bu kavramlar?n ?nemli oldu?unu dü?ünüyorum.

Ses konusunda nas?l bu kadar tutkulu bir ki?i haline geldiniz?

OS: Hepimiz kafay? müzi?e takm?? durumday?z, ?zellikle de ambient müzi?e. ?ünkü Brian Eno’nun da dedi?i gibi, bu müzik hem yok say?labilecek hem de ilgin? bir ?ey. Varl???n?n fark?nda bile olmuyorsunuz. Sizi saran rahat bir ambiyans yarat?yor ama dikkatinizi ?ekmiyor ve onu i?lemek i?in zihinsel enerjinizi harcam?yorsunuz. Benim i?in meslek hastal??? gibi bir ?eye d?nü?tü. Her ?ey benim i?in ses manzaras?n?n bir par?as?. Oturdu?unuz yerden i?itti?iniz her ?ey: Ge?en bir tren, g?c?rdayan bir kap?, a?layan bir ?ocuk... Her ?ey an?nda ses manzaras?n?n i?ine kar???yor. Bazen silkinip kurtulmak istiyorum ama imkans?z. Benim i?in art?k her ?ey müzik.

Bir kullan?c?n?n hayat?nda birden fazla ayg?ttan ge?en bir deneyim sunmak neden de?erli?

OS: Bu deneyim gün boyunca tüm bu ayg?tlar üzerinden her yerde yan?n?zda oluyor ve bazen onu duymuyorsunuz bile. Endel’i s?kl?kla rahatlama modunda a??yorum. AirPods Pro’yu ?effaf Mod’a al?yorum ve normal hayat?m? ya??yorum. ?nsanlarla konu?uyorum, kahve sat?n al?yorum, insanlarla etkile?ime ge?iyorum. Ama arka planda her zaman mikro dozda Endel kullanmak dedi?im bu durum var. Ses, ?evrenizi kontrol etmenizin en kolay yolu. ?ok gü?lü bir ?ey ve ba?lam?n?z? de?i?tirmeniz ?ok kolay. Bizim i?in ?ok basit bir konuydu. Endel’inizi ?nce iPhone’unuzda a?ars?n?z, sonra ko?uya ??kar Apple Watch’unuzdan dinlersiniz. Sonra i?e gidersiniz, gürültü engelleme modunu a??p Mac’inizde ?al??maya g?mülürsünüz. Tam o s?rada Endel ?n planda olur ve etraf?n?zla aran?zda bir kalkan olu?turur. Sonra eve d?nersiniz ve “Hey Siri, rahatlamak istiyorum.” dedi?inizde Endel, Apple TV’nizde a??l?r. Benim Endel i?in vizyonum tam olarak bu: Her zaman a??k bir ses manzaras?.