?ne ??kan Haber
04 May?s 2022
Mac ile uzak bir galaksinin seslerini ke?fetmek
Skywalker Sound sanat??lar? yarat?c? süre?lerini, R2-D2’nun sesinin nas?l ortaya ??kt???n? ve devasa bir ses ar?ivi kurma yolculuklar?n? anlat?yor
Kaliforniya’n?n nüfusu 1000’in alt?nda olan engebeli Nicasio b?lgesinde, izole Marin County ziyaret?ileri sonsuz olas?l?klar?n ruhuyla ?evreleniyor. Ayaklar?n?n alt? kilometrelerce gizli kablo ve ekipmanla dolu.
Buras?, epik Star Wars evreninin yarat?c?s? George Lucas’a ait devasa Skywalker Ranch ?iftli?i. ?iftli?in temelini ses tasar?m?, kurgu, miksaj ve ses post prodüksiyonü alanlar?nda dünya ?ap?nda bir stüdyo olan Skywalker Sound olu?turuyor. El yap?m? Lake Ewok ve üzüm ba?lar?yla ?evrili 14.000 metrekarelik k?rm?z? tu?la bina, bir an?t olarak yerinde duruyor. Lucas taraf?ndan s?k s?k tekrarlanan bu ses, film izleme deneyiminin en az yüzde 50’sini olu?turuyor.
A??klay?c? anahtar kelimelerle arama konusunda ?iirsel diyebilece?iniz kadar spesifik olabilen Soundminer ses ar?ivi sistemi, Skywalker Sound’un neredeyse bir milyon sesten olu?an ve sürekli geni?leyen ar?ivine ayak uydurabiliyor.?
Ses edit?rü Ryan Frias, Skywalker Sound’un “tüm sahne operasyonlar?n?n beyni” olarak tan?mlad??? ana makine odas?n? gezdiriyor. “Yarat?c? bireyler olarak teknolojinin sizi yava?latmas?n? istemezsiniz.” diyor ve ekliyor: “Akl?n?za bir fikir geldiyse ve o fikri ger?ekten b?yle bo? bir tuvalde g?rmek istiyorsan?z, sonu?lar? size dü?ündü?ünüz kadar h?zl? verebilecek h?zl? ara?lara kesinlikle ihtiyac?n?z var.” Stüdyonun, hepsinde Pro Tools uygulamas? ?al??an 130 Mac Pro raf?, 50 iMac, 50 MacBook Pro ve 50 Mac mini bilgisayardan olu?an ekipman gücünün tümü, uzaktan bu ana gü? kayna??na ba?lan?yor.
iPad, iPhone ve Apple TV ayg?tlar?n?n yan? s?ra hepsi ana ses uygulamas? olarak Pro Tools’u ?al??t?ran yakla??k 130 Mac Pro raf?, 50 iMac, 50 MacBook Pro ve 50 Mac mini bilgisayar?n gücüyle Skywalker ses sanat??l???n? geli?tiriyor ve sekt?rü yeniden ?ekillendiriyor.?
Orijinal “Star Wars” filmlerinin, ?ncesini anlatan prequel filmlerin ve “Indiana Jones”un efsanevi ses tasar?mc?s? Ben Burtt, “Ben ?al??maya Macintosh SE ile ba?lad?m, ?ok uzun zaman ?nce.” diyor ve ekliyor: “Kelime i?leme teknolojisi bir yazar olarak benim i?in ?ok ?nemli bir geli?meydi.”?
Burtt s?zlerini ??yle sürdürüyor: “Ses kurgusu bir a??dan asl?nda kelime i?lemekle ayn? ?ey, dosyalar? kesip yap??t?r?yorsunuz.” “Mac sayesinde kazand???m deneyim, dijital sesleri keserken gereken e?itimi bana zaten vermi? oldu. 90’lar?n sonlar?nda bir Mac’te Final Cut kullanarak montaja ba?lad?m, ?imdi d?rt tane Mac bilgisayar?m var. Her biri farkl? bir süre?te kullan?l?yor: G?rsel kurgusu, ses kurgusu, senaryo yaz?m?. Tamamen bu bilgisayarlarla ?evriliyim. Onlara Alfa, Beta, Gama ve Delta adlar?n? verdim.”
Mac’in Arkas?nda serisinin bu belgeselinde R2-D2, Darth Vader’?n nefesi, ???n k?l??lar? ve ?ok daha fazlas?n?n arkas?ndaki Skywalker Sound ses tasar?mc?lar?yla tan???n.
Skywalker Sound’daki herhangi bir sanat??yla konu?tu?unuzda hepsinin muhte?em kay?tlardan olu?an ki?isel ar?ivlere de sahip oldu?unu hemen anl?yorsunuz. Denet?i ses edit?rü ve ses tasar?mc?s? Al Nelson, “Biz her zaman duygu uyand?ran seslerin pe?indeyiz,” diyor.
Ses tasar?mc?lar? i?in eski teknoloji ekipmanlar bile birer f?rsat. Nelson, “Güzel tesadüfleri ve teknolojiyi farkl? ?ekillerde kullanarak beklenmedik sonu?lar almay? ?ok seviyorum.” diyor. “Yanl?? ritimle ?al??an, yani ak???nda s?k?nt? olan dijital sistemlerle oynamay? seviyorum. Bozuk, eski bir radyo gibi duyuluyor. ?ok eski bir PowerBook’um var, i?inde de kullanmay? sevdi?im eski yaz?l?mlar yüklü. Bu yaz?l?mlara baz? kay?tlar? yükleyip dijital olarak sesi bozuyorum ?rne?in.”
?nsan ne zaman ilham gelece?ini asla bilemiyor. Bir gün, Burtt’ün her zaman benzersiz seslerin pe?inde oldu?unu bilen yüklenicilerden biri, tamirat i?in gitti?i bir dairede garip ve bozuk bir tavan vantilat?rünün sesini duydu?unu s?ylemek i?in Burtt’ü aram??. Burtt sallanan vantilat?r kanatlar?n?n sesini kaydetmi? ve bu ses sonradan “Star Wars: 1. B?lüm - The Phantom Menace”taki can al?c? ???n k?l?c? düellosu s?ras?nda Qui-Gon Jinn ve Darth Maul’u bir an i?in birbirinden ay?ran lazer kap?lar?n korku verici sesine d?nü?mü?.
Bazen kaynaklar yoktan var oluyor. Burtt, “Bazen internet üzerinden bana yazanlar oluyor, ‘Teyzemin ?ok garip bir ?ksürü?ü var, kaydedip yarat?klardan biri i?in kullanmak ister misiniz?’ gibi sorular soruyorlar.” diyor. (Nelson bu bile?enlerden “yarat?k tatland?r?c?lar?” olarak bahsediyor.)?
Do?ada saha kayd? al?rken denet?i ses edit?rlerinden Baihui Yang yanlar?nda bir MacBook Pro bulunmas?n?n ne kadar pratik oldu?unu vurguluyor. “Sahaya giderken Pro Tools oturumunu yan?m?za al?p, g?zlem ve kay?t yapt?ktan sonra tümünü h?zl? bir ?ekilde birle?tirerek ?al???p ?al??mad???n? test edebiliyoruz.” diyor. “Kay?tlar?n tamam?n? al?p stüdyoya d?ndü?ünüzde o an? ka??r?p ka??rmad???n?z? bilemiyorsunuz.” Keyboard Maestro gibi uygulamalar da t?pk? Matchbox yaz?l?m? gibi Yang’?n sürecinin vazge?ilmez par?alar?.?
Di?er enstrümanlar?n yan? s?ra klasik gitarla ?al?nan bir arka planla beraber Nelson, müzikaliteyi ?o?unlukla miksaj odas?nda oldu?u kadar d?? dünyada da ar?yor. “?ster ger?ekten müzisyen ister ses müzisyenleri olal?m hepimiz birer müzisyeniz.” diyor. “Her ?ey i?in tonal veya orkestral bir yakla??m gerekiyor. Ekrana rastgele müzik koyamazs?n?z, t?pk? senfonik bir par?ay? düzenledi?iniz gibi istedi?iniz tonlar? de?erlendirmeniz ve se?meniz gerekir.”?
Apple ile ili?kilendirdi?imiz, Mac’lerin Fa diyez notas?ndaki ikonik ba?latma t?n?s? veya giden mail’in ??kard??? v?nlama gibi sesler, Star Wars’daki en iyi bilinen seslerin bir?o?unun temel karakteristik ?zellikleriyle ortak noktalara sahip. Bunlar temelde harekete ge?me sesleri. Pasif durumdaki bir droid robotun uyar? ve bip sesleriyle nas?l hayata d?ndü?ünü dü?ünün. Veya ???n k?l??lar?n?n uyku halindeki zarif kabzalar?n?n bir anda par?ldayarak ortaya ??kt?klar? anlar?. Ya da uzay bo?lu?unda a??r a??r hareket eden bir geminin ???k h?z?yla hücuma ge?i?ini.
Lucasfilm’de 1983 y?l?nda ?al??maya ba?layan ve yedi kez Oscar kazanan ses tasar?mc?s? Gary Rydstrom, “Benim Star Wars’dan ??rendi?im ?ey, Ben’in bilimkurgu yaparken yaln?zca do?adaki sesleri kulland??? oldu.” diyor. “Ger?ek sesleri manipüle ederek daha ?nce duymad???n?z seslere ?evirdi ve b?ylece Star Wars evrenindeki sesleri her zaman iddial? ve ger?ek?i tutmay? ba?ard?.”
Burtt’ün i?lerini di?erlerinden ay?ran ?ey, performans bile?eniydi. Burtt, “?zellikle de fantezi dünyas?ndaki; uzayl? sesleri, yarat?klar, silahlar veya bu tür garip ?eylerin sesleri gibi sesler s?z konusu oldu?unda performans ?ok i?e yar?yor.” diyor. R2-D2’nun sesini bulma ?al??malar?n?n; ses tasar?m?n?n karakter geli?imini etkileme bi?imlerinin standard?n? belirleyen ilk a?amalar?nda Burtt sürekli artan bir bask? hissediyordu. Bunun nedeni, bu droid robotun Alec Guinness ile ortak sahneleri oldu?unu bilmesiydi. ?
Burtt, “?lk filmde i?in ba??na oturup R2 i?in denemeler yapmaya ba?lad???mda, bir anda bir diyalo?un i?inde oldu?umu fark ettim.” diye anlat?yor ve ekliyor: “Zamanlama ?ok ?nemli. ??e yarayan bir ?ey yakalad???m?z? anlad???m?zda, g?rsel edit?rleri filme geri d?ndüler ve bir?ok sahneyi yeniden montaj sürecine soktular, zamanlamay? ?ok az de?i?tirdiler. T?pk? her diyalogda olaca?? gibi burada da ger?ek zamanlamaya oturmaya ba?lad?.” Burtt, hem ses tasar?mc?s? hem de g?rsel edit?rü olarak ?al??t??? prequel filmlerinde bu performans? sadele?tirmeyi sürdürdü.??
Sykwalker Sound’daki kapsaml? ?al??malar? aras?nda orijinal “Jurassic Park” filmlerinin ikonik dinozor sesleri de bulunan denet?i ses edit?rü André Fenley, “Ses tasar?mc?lar? sesleri temelde s?f?rdan yarat?yor.” diyor. “D??ar? ??k?yorlar ve akl?n?za gelebilecek en garip ?eyleri kaydediyor, ard?ndan bu ham sesleri de?i?tiriyor, e?ip büküyor, ters yüz ediyor ve sonu?ta ne elde ettiklerine bak?yorlar.”
Film yap?m?nda dijital ?a?a ad?m atan Skywalker Sound sanat??lar?, hem profesyonel hem de ümit vaat eden film yap?mc?lar?na sonsuz say?da ?neride bulunuyor. Burtt, “Film sesleri üzerine ?al??mak isteyen gen?lere ?unu s?ylüyorum: ‘Etraf?n?zdaki sesleri dinlemeniz ve ses efektlerinden olu?an bir koleksiyon olu?turman?z gerekiyor.’”diyor. “Kay?t al?n ve ald???n?z kayd? s?n?fland?r?n ?ünkü ses ar?ivi olu?turdu?unuz her an asl?nda yarat?c? se?imler yap?yorsunuz. Di?er bir konu ise, art?k iPad’inizde veya MacBook’unuzda eri?ebilece?iniz ?ok say?da ucuz uygulama oldu?u i?in asl?nda her türlü montaj ve ses miksaj? i?lemini evinizde yapabilirsiniz. Benim b?yle bir ?ans?m yoktu. ?u anda bir kez daha gen? bir film yap?mc?s? olabilseydim büyülenirdim. Drone’lar?m olurdu, her türlü ses kayd?n? yapabilirdim. ?lk y?llar?mda bu tür ?eyler yapma ?ans?m hi? yoktu.”?
Nelson, iPhone ile al?nan kay?tlar?n profesyonel bir ba?lamda “kesinlikle kullan?labilir” oldu?unu bile s?ylüyor.?
Rydstrom, “Nas?l yaparsan?z yap?n,” diyor, “ilk a?amalardan itibaren ses konusunu dü?ünün ?ünkü ses, hikaye anlatma ara?lar?n?zdan biri. Hatta bana sorarsan?z ?ekim ve montaj sürecine girdi?inizde en etkili hikaye anlatma ara?lar?ndan biri.”?
Rydstrom s?zlerine ??yle devam ediyor: “Hikayenin büyük bir k?sm?n? sesle anlatabilirsiniz ?ünkü ses ?o?unlukla g?rsellerden daha ucuz ve bazen duygusal olarak daha gü?lü.” “Ses veya film yap?m?yla ilgileniyorsan?z iPhone’unuzla 4K+ videolar ?ekebilirsiniz. Hi?bir bahaneniz yok. Gündelik hayat?m?z?n par?as? olan ?eyler, sizin de seslerini kaydedip film yapmak i?in kullanman?z gereken ?eyler. Ger?ek devrim bu. Sonu? olarak bu tüm süreci demokratikle?tirecek bir ?ey.”
Yaz?y? Payla?
Media
-
Bu makalenin metni
-
Bu makaledeki g?rseller