apple stories
Bir engelli haklar? savunucusu sesini iPhone ile koruyor
Ayn? zamanda bir doktor olan, engelli haklar? savunucusu Tristram Ingham i?in, Apple’?n yeni konu?ma odakl? eri?ilebilirlik ?zellikleri belirsiz bir gelece?e y?nelik endi?eleri gideriyor
Tristram Ingham kendini tan?t?rken genellikle ?ncelikle te reo Māori dilinde selam verdikten sonra ?ngilizceye ge?iyor. Yeni Zelanda yerlilerinden olan Ingham’?n kibar, yumu?ak, ve kendinden emin bir ses tonu var. Her kelimeyi ?zenle se?ip yerinde kullan?yor. Bir doktor, akademik ara?t?rmac? ve engelli toplulu?u lideri olarak Ingham’?n en büyük gücü s?zler.
Ingham, fasioskapulohumeral musküler distrofi (FSHD) ad? verilen bir rahats?zl?k ya??yor. Bu rahats?zl?k yüz, omuz ve kol kaslar?n?n bozulmas?na ve zaman i?inde ki?inin konu?ma, yemek yeme baz? durumlarda g?z k?rpma yetene?ini kaybetmesine neden olabiliyor. 2013’te tekerlekli sandalye kullanmaya ba?layan Ingham, son y?llarda sesinin de?i?ti?ini fark etmi?.
“Uzun bir günün sonunda sesimi ??karmam?n giderek zorla?t???n? fark ettim.” diyen Ingham, yak?n zaman ?nce ya?ad??? can s?k?c? bir olay? ??yle anlat?yor: “Ge?ti?imiz ay bir konferansta sunum yapmam gerekiyordu fakat o gün nefes nefese kald???m i?in konu?amad?m. Sunumu ben haz?rlam?? olmama ra?men ba?kas?n?n yapmas? gerekti.”
Ingham gelecekte konu?ma sesini hi? kullanamayabilir. “Profesyonel düzeyde sesimi kullanmam?n giderek zorla?t???n?n fark?nday?m. Yorgun dü?tü?ümde sesimin daha az ??kt???n?n ve daha zor anla??ld???n?n fark?nday?m.” diyen Ingham, ilerleyen rahats?zl???n bili?sel ?eli?kisine dikkat ?ekiyor ve ?unlar? ekliyor: “Fakat insani a??dan, bunu akl?mdan ??kard?m ?ünkü bunun i?in yapabilece?im bir ?ey yok.”
Bu sonbaharda Apple; iOS 17, iPadOS 17 ve macOS Sonoma ile yeni Ki?isel Ses ?zelli?ini kullan?ma sundu. Ki?isel Ses ile, konu?ma yetene?ini kaybetme riski ta??yan kullan?c?lar bir dizi metin okuyarak 15 dakikal?k ses kayd? yap?p kendi seslerine benzeyen bir ses olu?turabiliyor. Apple uzun zamand?r n?ral metin okuma teknolojisinde ?ncü konumunda. Ki?isel Ses ile Apple, n?ral a?lar? tamamen ayg?t üzerinde e?itebiliyor. B?ylece bir yandan konu?ma alan?nda eri?ilebilirlik olanaklar?n? geli?tirirken bir yandan da kullan?c?lar?n gizlili?ini koruma alt?na al?yor.
“Engelli topluluklar? bizim yerimize konu?an arac? seslere ?ok ?nem veriyor.” diyen Ingham, s?zlerini ??yle sürdürüyor: “Tarih boyunca, engelli ki?ilerin yerine yard?mc?lar? veya aileleri konu?tu. Teknoloji, bir sesin korunup saklanmas?na olanak veriyorsa bu ba??ms?zl?k ve kendi kendini idare edebilmek anlam?na geliyor.”
Ingham, Apple’?n “The Lost Voice” filmi i?in kendi Ki?isel Ses’ini olu?turdu. Ingham filmde iPhone kullanarak, Uluslararas? Engelli Ki?iler Günü i?in haz?rlanan ayn? adl??yeni bir ?ocuk kitab?n??sesli okuyor. Ingham ?zelli?i ilk kez denedi?inde ses olu?turman?n kolayl???na ve sesin kendisine ne kadar benzedi?ine ?ok ?a??rd?.
“Son derece basitti, ?ok rahatlad?m.” diyen Ingham, iPhone’dan gelen kendi sesi i?in de ?unlar? s?yledi: “Bir Amerikan, Avustralyal? veya ?ngiliz sesi yerine kendi sesimi ve kendi konu?ma tarz?m? duymak beni ?ok memnun etti.”
Apple’?n bu sonbaharda sundu?u bir di?er konu?ma eri?ilebilirli?i ?zelli?i olan Canl? Konu?ma, kullan?c?lara s?ylemek istediklerini yaz?p seslendirme imkan? veriyor. Seslendirme ister Ki?isel Ses ile ister sistemdeki yerle?ik sesle yap?labiliyor. Fiziksel, motor ve konu?ma engeli olan kullan?c?lar, Canl? Konu?ma’y? Anahtarla Denetim ve Assistive Touch gibi ?zelliklerle birle?tirerek kendileri i?in daha do?al ve rahat bir ?ekilde ileti?im kurabiliyor. Bu iki ?zellik kullan?c?lara ayg?tlar?yla dokunarak etkile?ime ge?meye alternatifler sunuyor.
Kar amac? gütmeyen bir kurulu? olan Team Gleason’?n y?netici direkt?rü Blair Casey, “?nsanlar?n kendi do?al seslerini korumada teknoloji kritik bir rol oynayabilir.” ifadesini kulland?. Team Gleason, amyotrofik lateral skleroz (ALS) hastalar?na destek olan bir kurulu?. Bir di?er ilerleyici hastal?k olan ALS te?hisi konan her 3 ki?iden 1’i konu?ma kayb? ya??yor. “Seslerimiz bizim kimli?imizin bir par?as?.” diyen Casey, ?unlar? s?ylüyor: “ALS gibi hastal?klar konu?ma yetene?ini tehdit etti?inde Ki?isel Ses gibi ara?lar isteyen herkesin kendine ?zgü sesiyle ya?am?na devam etmesine yard?mc? olabilir.”
“Apple’da herkese y?nelik tasar?mlar yap?yoruz, buna engelli bireyler de dahil.” diyen Apple’?n Global Eri?ilebilirlik Politikalar? ve Giri?imlerinden Sorumlu K?demli Direkt?rü Sarah Herrlinger, s?zlerini ??yle sürdürüyor: “?leti?im bizi insan yapan en kritik ?eylerden biri. Biz de konu?amayan ve konu?ma yeteneklerini kaybetme riskiyle kar?? kar??ya kalan ki?ilere destek olmaya kararl?y?z. ”
Ki?isel Ses, Ingham’?n sevdi?i ?eyleri yapmaya devam etmesini sa?layan ?ok say?da ara?tan biri.
“Evde oturup kalmaya haz?r de?ilim.” diyen Ingham, ard?ndan ?unlar? s?ylüyor: “?al???yorum, toplulukta g?nüllü oluyorum ve anlaml? bi?imde katk? sa?lamaya devam etmeyi umuyorum. Teknoloji bunu yapmama yard?mc? oluyor.”
Ingham’?n profesyonel ba?ar?lar? aras?nda dünya genelinde kullan?lan epidemiyolojik COVID baloncu?u konseptinin ilk ortaya ??k???na verdi?i katk? yer al?yor. Ingham bu konsepti pandeminin ilk d?nemlerinde engelli ve ba????kl?k sistemi zay?f ki?ileri koruma alt?na almak i?in sunmu?tu. Ingham ayr?ca Māori halk?ndan engelli ki?ileri ulusal ?apta temsil eden kurulu?un ba?kan? ve Yeni Zelanda Sa?l?k Bakanl???’na tavsiyelerde bulunuyor. Kendisi ayr?ca Otago üniversitesi Wellington T?p Fakültesi’de k?demli ara?t?rma g?revlisi.
Belki de en ?nemli ?ey, konu?ma sesinin durumu ne olursa olsun arkada?lar ve aile ile ki?isel bir ba? kurmaya devam edebilmek.
“ü? torunum var.” diyen Ingham, s?zlerini ??yle sürdürüyor: “Onlara yatmadan ?nce masal anlatmay? ?ok seviyorum. Geldiklerinde genellikle gece bizde kal?yorlar. Deniz canl?lar?, tsunamiler ve benzeri ?eyler hakk?nda hikayelere bay?l?yorlar. Bunu gelecekte de yapmay? sürdürmek istiyorum.”
“Ne olaca??n? asla bilemezsin.” diye devam eden Ingham s?zlerini ??yle tamaml?yor: “?ok de?erli bir ?eyin, bir taonga’n yani bir hazinen oldu?unda bunu korumak i?in elimizden gelen her ?eyi yapmal?y?z diye dü?ünüyorum.”
Yaz?y? Payla?
Media
-
Bu makalenin metni
-
Bu makaledeki g?rseller